Avrupa Parlementosu'nun LIBE ve FEMM Komitelerine sunulan FRA'nın Romanların durumu konusundaki pilot araştırmasının bulguları, toplumsal yaşamın temel alanları olarak adlandırabileceğimiz eğitim, istihdam, barınma ve sağlık alanlarında Roman kadınların durumunun erkeklere oranla daha kötü olduğunu göstermektedir.

2011 yılında AB üyesi 11 ülkede gerçekleştirilen anket, yaşları 20 ila 64 arasında değişen Roman erkeklerinin yüzde 40'ının belirli bir ücret karşılığında çalışırken kadınlarda bu oranın yüzde 24 olduğunu göstermektedir. Sağlık alanında ise, 50 yaş ve üzeri Roman kadınların sağlık durumunun, Roman olmayan kadınlara oranla neredeyse iki katı kadar ‘'kötü'' ya da ‘'çok kötü'' olduğu görülmüştür ( sırasıyla %55 ve %29).

Ancak Roman içermesini hedefleyen politikaların geliştirilmesinde AB üyesi ülkeler arasında dikkate alınması gereken önemli farklılıklar bulunmaktadır. Rapor, aynı zamanda bazı üye devletlerdeki olumlu gelişmelere de dikkat çekmektedir. Örneğin, Roman kadınlar genellikle eğitimde erkeklerin gerisinde iken, bu fark genç gruplar arasında kapanmaktadır.

Rapor eğitim, istihdam, sağlık ve barınma gibi dört kilit alanın yanısıra ayrımcılık, hak bilinci ve erken evlilikler konusunda da verileri içermektedir.

FRA'nın Romanlarla ilgili anketi Avrupa Komisyonu, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Dünya Bankası ile yakın işbirliği içinde yürütülmüştür. Bu araştırma Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Yunanistan, İtalya, Macaristan, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya ve İspanya'da gerçekleştirilmiştir. Toplamda 10.811 Roman ve 5.508 Roman olmayan katılımcıyla yüzyüze görüşmeler gerçekleştirilmiş olup toplamda 61.000 hane üyesi hakkında bilgi vermektedir.

Rapordan Seçilen Bazı Önemli Bulgular

Roman kadınların genel eğitim düzeyleri anketin kapsadığı AB üye devletlerin çoğunda artış göstermektedir. Örneğin, Roman kadınlar (%77), Roman erkeklere (%85) göre daha düşük bir okuryazarlık oranına sahip iken; yaş grupları arasındaki farklar olumlu bir eğilim göstermektedir: 16-24 yaş arası genç Roman kadınlar aynı yaş grubundaki Roman erkeklerle benzer bir okuryazarlık düzeyine (%89) ulaşmıştır.

Düzenli emek piyasasına erişimin sınırlı olması ve özellikle kadınlar için çocuk bakım imkânlarının eksikliğine bağlı olarak, Roman toplumunda görülen istihdam biçimleri genel nüfusta görülen istihdam biçimlerinden oldukça farklıdır. 20-64 yaşları arasındaki Roman kadınların sadece yüzde 24'ünün gelir getiren bir işte çalıştığı görülmüştür. Gelir getiren işlerde çalışan erkeklerin oranı ise %40'tır. Ancak, anket maaşlı çalışan kadınların yüzde 61'inin, Roman erkeklerin yüzde 38'i ile karşılaştırıldığında tam zamanlı işlerde çalışıyor olduğunu göstermektedir. Bu oran aynı zamanda Roman olmayan kadınlara oranla daha sık ev işleriyle meşgul olan Roman kadınların, kendi toplumundaki toplumsal cinsiyet rollerini de yansıtmaktadır.

Bu nedenle, Roman kadınlar için dışarıda istihdam bulmanın fırsat maliyeti daha yüksektir ve bunu tercih etmeleri durumunda daha güvenli işlere ulaşmaları mümkündür. Bu ayrıca serbest meslek oranlarında ortaya çıkan tabloyu da açıklayabilir: Roman erkeklerin Roman kadınlara kıyasla daha sık serbest meslekle uğraştıkları (%25) ya da geçici işlerde (%28) bulundukları bildirilmektedir. Roman kadınların%13'ü serbest mesleklerle uğraşırken %15'i geçici işlerde çalışmaktadır.

Sağlık alanında, 50 yaş ve üzeri Roman kadınlar sağlık durumlarını Roman olmayan kadınlara oranla iki kat daha fazla ‘'kötü'' (%55) veya (%29) ‘'çok kötü'' olarak bildirmiştir. Ancak, Roman katılımcıların çoğu ihtiyaç duydukları zamanlarda tıbbı hizmetlere erişimde sorun yaşamadıklarını bildirmişlerdir. Roman kadınların sadece yüzde 5'i ve Roman erkeklerin yüzde 4'ü son 12 ay içinde tıbbi bakım için acil ihtiyaçları olmasına rağmen doktora gidemediklerini belirtmişlerdir.

Ankete katılan Roman hanelerinin neredeyse yarısının (%42) barınma konusunda ciddi yoksunluklar yaşadığı; özellikle şebeke suyuna, kanalizasyon sistemine  ve elektriğe erişim konusunda sıkıntılar yaşadıkları görülmüştür. Buna karşılık, Roman olmayan hanelerin yüzde 12'sinin benzer koşullarla karşı karşıya kaldığı belirtilmiştir. Roman hanelerindeki geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri ve Roman kadınların ev içi işlerle ilgilenme oranlarının daha yüksek olduğu düşünüldüğünde, yetersiz barınma koşullarının yükünün orantısız şekilde Roman kadınlarının omuzlarına yüklenmekte olduğu görülmektedir.

Erken evlilikler bağlamında, anketlerde 10-15 yaşları arasındaki Roman kızlarının yüzde 2'sinin geleneksel yollarla evli ya da partneri ile birlikte yaşamakta olduğu görülmektedir. 16-17 yaşlarındaki Roman kızların ise yüzde 24'ünün yaşadığı ilişkinin evlilikle ilişkilendirilebileceği bildirilmiştir (%5 yasal olarak evliyken yaklaşık %19'u geleneksel yollarla evli ya da partneriyle birlikte yaşıyor).

Bu yazı raporun İngilizce özetinin çevirisidir. Raporun İngilizce tam metnine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:

http://fra.europa.eu/en/news/2013/situation-roma-women-fra-data-analysis